Tom Wolfe, De wereld en Wolfe

 

Nederlandse uitgave: Uitgeverij Prometheus, 2001
Vertaling van: Hooking up; paperback editie: Uitgeverij Picador, 2001

Tom Wolfe (1930-2018) journalist en literair schrijver, wordt beschouwd als
de grondlegger van New Journalism, een in de jaren ’60/’70 opkomende en
tot de verbeelding sprekende vorm van journalistiek onderzoek, waarbij eigen
standpunten een rol speelden.

Zo schreef Wolfe in The trip: The Electric Kool-Aid Acid Test (1971) over de
hippiecultuur, gebruik van lsd, trektochten per bus door de VS.
De verfilming van deze journalistieke roman werd in 2011 uitgebracht.

In de eveneens verfilmde (1990) satirische roman The Bonfire of the Vanities (1987)
schrijft Wolfe over de spanningsvelden in het New York van de jaren ’80, in een
samenhang van politiek, sociale klassen en racisme.

Hooking up (2000), De wereld en Wolfe, bevat essays over maatschappelijke,
culturele, wetenschappelijke en filosofische kwesties en gebeurtenissen.
Wolfe beschrijft, vergelijkt, ontzenuwt: starre denkwijzen en zelfoverschatting,
slordigheid en onzuiverheden in commentaren. Hij doet recht aan te
gemakkelijk terzijde geschoven ernst, toewijding en kennis, en
ondergewaardeerde rechtschapenheid.
Hij waarschuwt voor vervlakking.
Hij noemt naam en toenaam.
Niet iedereen schijnt blij te zijn met dit boek. De Centrale Openbare bibliotheek
in Amsterdam heeft het boek niet op de plank staan. En kan het evenmin uit
een filiaal laten toezenden. Ergens tijdens mijn zoektochten viel het begrip
controverse: het is controversieel. Het fijne wist men er niet van.
Zou het om het eerste essay in deze bundel gaan, over een tendens, die in het
jaar 2000 wel erg begon op te vallen, die van algemene genoegzaamheid en
hang naar gemakkelijk te verkrijgen pleziertjes op allerlei gebied, waarin de
nauwelijks geslachtsrijpe jeugd, in navolging van de volwassenen, de neiging
kreeg zonder terughouding van seks te genieten, zich er niet van bewust zijnde
dat er ook nog zoiets als de romantiek van de geleidelijkheid bestaat?
Afgaande op de achterflap van de Nederlandse versie werd deze door
medialand voortvarend opgezweepte maatschappelijke ontwikkeling als zeer
zorgelijk ervaren. Wolfe onderzoekt maatschappelijke oorzaken en gevolgen.
En neemt geen blad voor de mond.
En/of zou het om het niet sparen van geit en kool gaan, wanneer Tom Wolfe
gevestigde namen de maat neemt? Worden zijn onderbouwde conclusies als
het in het wilde weg trappen tegen heilige huisjes, en daarmee als controversieel
ervaren?

Voor een indruk van oorspronkelijke teksten en vertalingen worden hieronder
delen uit het eerste essay Hooking up in tekstblokjes weergegeven.

 

Blz. 3

y the year 2000, the term “working class” had fallen into dis-
use in the United States, and “proletariat” was so obsolete it
was known only to a few bitter old Marxist academics with
wire hair sprouting out of their ears. The average electrician, air-
conditioning mechanic, or burglar-alarm repairman liveed a life that
would have made the Sun King blink. He spent his vacations in Puerto
Vallarta, Barbados or St. Kitts. Before dinner he would be out on the
terrace of some resort hotel with his third wife, wearing his Ricky Mar-
tin cane-cutter shirt open down to the sternum, the better to allow his
gold chains to twinkle in his chest hairs. The two of them would have
just ordered a round of Quibel sparkling water, from the state of West
Virginia, because by 2000 the once-favored European sparkling waters
Perrier and San Pellegrino seemed so tacky.

    *    With a tip of the hat to Robert Lacey and Danny Danziger and their delightful book The Year 1000; What Life was Like at the Turn of the First Millennium: an English man’s World (London: Little, Brown and company, 1999).

 

In het jaar 2000 was de term ‘arbeidersklasse’ in de Verenigde
Staten in onbruik geraakt en het woord ‘proletariaat’ zo ver-
ouderd, dat het enkel nog betekenis had voor een paar verbit-
terde, marxistische academici wie het draadhaar uit de oren
sproot. De gemiddelde electriciën, airconditioningsmonteur,
of inbraakalarminstallateur leidde een leven waarvan de Zon-
nekoning met zijn ogen zou hebben staan knipperen. Hij
bracht zijn vakanties door in Puerto Vallarta, Barbados of St.
Kitts. Vóór het diner zat hij met zijn derde vrouw op het terras
van het een of andere luxe hotel, met zijn houthakkershemd
van Ricky Martin open tot op zijn borstbeen, opdat zijn gou-
den kettingen des te fraaier fonkelden in zijn borsthaar. Sa-
men hadden ze dan net een rondje Quibel-mineraalwater uit
West-Virginia besteld, aangezien de ooit zo gewilde Europese
bronwaters Perrier en San Pellegrino te gewoontjes leken.

    *    Petje af hierbij voor Robert Lacey en Danny Danziger voor hun verrukkelijke boek Het Jaar 1000. Hoe het leven eruitzag bij de eerste millenniumwende: de wereld van een Engelsman (London: Little, Brown and company, 1999).

(…)

blz. 4

     Our air-conditioning mechanic had probably never heard of Saint-
Simon, but he was fulfilling Saint-Simon’s and the other nineteenth-
century utopian socialists’ dreams of a day when the ordinary
workingman would have the political and personal freedom, the free
time and the wherewithal to expres himself in anty way he saw fit and
to unleash his full potential. Not only that, any ethnic or racial group —
any, even recent refugees from a Latin country — could take over the
government of any American city, if they had the votes and the modicum
of organization. Ameriucans could boast of a freedom as well as a power
unparalleled in the history of the world.

     Onze airconditioningmonteur had vermoedelijk nooit ge-
hoord van Saint-Simon, maar was bezig aan de vervulling van
diens dromen (en die van andere negentiende-eeuwse utopis-
tische socialisten) over de dag waarop de gewone arbeider de
politieke en persoonlijke vrijheid, de vrije tijd en de middelen
zou hebben om op elke manier die hem beliefde uitdrukking
te geven aan zichzelf, en om zijn capaciteiten volledig te ont-
plooien. Niet alleen dat, elke etnische of raciale groep — elke
groep, zelfs pas aangekomen vluchtelingen uit een Latijns-
Amerikaans land — kon het bestuur van élke Amerikaanse
stad overnemen, als ze de stemmen hadden en een minimale
organisatiestructuur. Amerikanen konden prat gaan op een
in de wereldgeschiedenis ongeëvenaarde vrijheid en macht.

 

     Our typical burglar-alarm repairman didn’t display one erg of chau-
vinistic swagger, however. He had been numbed by the aforementioned
“intellectuals,” who had spent the preceding eight years being indig-
nant over what a “puritanical,” “repressive,” “bigotted,” “capitalistic,”
and “fascist” nation America was beneath its democratic façade. It
made his head hurt. Besides, he was too busy coping with what was
known as the “sexual revolution.” If anything, “sexual revolution” was
rather a prim term for the lurid carnival actually taking place in the
mightiest country on earth in the year 2000. Every magazine stand was
a riot of bare flesh, rouged aereole, moistened crevices, and stiffened
giblets: boys with girls, girls with girls, boys with boys, bare-breasted fe-
male bodybuilders, so-called boys with breasts, riding backseat behind
steroid gorged bodybuilding bikers, naked except for cache-sexes and
Panzer helmets, on huge chromed Honda or Harley Davidson motor-
cycles.

     Onze gemiddelde inbraakalarminstallateur legde evenwel
geen greintje chauvinisme aan de dag. Hij was monddood ge-
maakt door de al eerder genoemde ‘intellectuelen’, die de
voorafgaande tachtig jaar onafgebroken hun verontwaardi-
ging hadden gespuid over hoe ‘puriteins’, ‘repressief’, ‘hypo-
criet’, ‘kapitalistisch’ en ‘fascistisch’ Amerika achter zijn de-
mocratische façade was. Hij kreeg er hoofdpijn van. Boven-
dien werd hij veel te veel in beslag genomen door wat
bekendstond als de ‘sexuele revolutie’. Eerlijk gezegd was
‘sexuele revolutie’ nog een heel net woord voor de carnale
kermis die in het jaar 2000 in het machtigste land ter wereld
werd gevierd. Elke tijdschriftenkiosk was een orgie van bloot
vlees, rood getinte tepelhoven, vochtige gleuven en stijve orga-
nen: jongens met meisjes, meisjes met meisjes, jongens met
jongens, vrouwelijke bodybuilders met blote borsten, pseudo-
jongens met borsten, op de buddyseat gezeten achter met ste-
roïden volgepropte, Tarzan-achtige motorrijders, schaars ge-
kleed in cache-sexes en nazi-helmen, op enorme, verchroomde
Honda’s en Harley-Davidsons.

blz. 5

      But the magazines were nothing compared with what was offered
on an invention of the 1990s, the Internet. By 2000, an estimated 50
percent of all hits, or “log-ons,” were at Web sites purveying what was
known as “adult material.” The word “pornography” had disappeared
down the memory hole along with “proletariat.” Instances of marriages
breaking up because of Web-sex addition were rising in number. The
husband, some fifty-two-year-old MRI technician or systems analyst,
would sit in front of the computer for twenty-four or more hours at a
stretch. Nothing that the wife could offer him in the way of sexual de-
lights or food could compare with the one-handing he was doing day
and night as he sat before the PC and logged on to such images as a girl
with barebreasts and a black leather corset standing with one foot on
the small of a naked boy’s back, brandishing a whip.

     Maar de tijdschriften waren heilig vergeleken bij het aan-
bod op en uitvinding van de jaren negentig van de vorige
eeuw: het internet. In 2000 werd er naar schatting in 50 pro-
cent van alle bezoeken aan het net ingelogd op websites die zo-
geheten ‘volwassen onderwerpen’ aanleverden. Het woord
‘pornografie’ was met ‘proletariaat’ in de vergetelheid geraakt.
Het kwam steeds vaker voor dat een huwelijk stukliep op web-
seksverslaving. De man, zeg een 52-jarige MRI-deskundige of
systeemanalist, bleef bijvoorbeeld 24 uur of langer aan één
stuk voor de computer zitten. Niets wat zijn vrouw hem te bie-
den had aan seksueel genot, of eten en drinken, woog op tegen
het handwerk dat hij dag en nacht voor zijn pc bedreef, inlog-
gend op beelden als die van een meisje met blote borsten in
een zwartleren corset dat één voet in de rug van een naakte
jongen had geplant en een zweep ophief.

 

     In 1999, the year before, this particular sexual kink − sado-
masochism − had achieved not merely respectability but had high chic, and
the word “perversion” had become as obsolete as “pornography” and
“proletariat.” Fashion pages presented the black leather and rubber
paraphernalia as style’s cutting edge. An actress named Rene Russo
blithely recounted in the Living section of one of America’s biggest
newspapers how she had consulted a former dominatrix named Eva
Norvind, who maintained a dungeon replete with whips and chains
and assorted baffling leather masks, chokers, and cuffs, in order to pre-
pare for a part as an agressive, self-0bsessed provocateur in The
Thomas Crown Affair, Miss Russo’s latest movie.

     In 1999, een jaar eerder, was die specifieke seksuele kronkel
− sadomasochisme − niet alleen respectabel geworden, maar
zelfs uitermate chic, en het woord ‘perversie’ was even verou-
derd geraakt als ‘pornografie’ en ‘proletariaat’. Modebladen
presenteerden accessoires van zwart leer en rubber als de der-
nier cri. Een actrice, Rene Russo, deed op de pagina ‘Wonen en
leven’ van een van Amerika’s grootste kranten monter verslag
over de adviezem die ze had ingewonnen bij de voormalige
Strenge Meesteres Eva Norvind, die er een kerker op na hield
vol met zwepen en kettingen en een heel assortiment adembe-
nemende leren maskers, halsboorden en boeien, ter voorberei-
ding op de rol van een agressieve, geobsedeerde agent-provo-
cateur in The Thomas Crown Affair, Miss Russo’s laatste film.

(…)

blz. 6

     Meanwhile, sexual stimuli bombarded the young so incessantly and
intensely they were inflamed with a randy itch long before reaching pu-
berty. At puberty the dams, if any were left, burst. In the nineteenth
century, entire shelves used to be filled with novels whose stories
turned on the need for women, such as Anna Karenina or Madame Bo-
vary, to remain chaste or to remain a façade of chastity. In the year
2000, a Tolstoy or a Flaubert wouldn’t have stood a chance in the
United States. From age thirteen, American girls were under pressure
to maintain a façade of sexual experience and sophistication. Among
girls, “virgin” was a term of contempt.

     Ondertussen werden de jongeren zo onophoudelijk en hef-
tig bestookt met seksuele prikkels, dat ze al ver vóór hun pu-
berteit de kriebels van de geslachtsdrift begonnen te voelen.
Bij het aanbreken van de puberteit sloegen de stoppen door,
zo die er nog waren. In de negentiende eeuw placht men hele
boekenplanken te vullen met romans die als centraal thema
hadden dat de vrouw (Anna Karenina, Madame Bovary) kuis
diende te blijven, of althans de schijn daarvan diende op te
houden. In het jaar 2000 zou een Tolstoj of Flaubert geen en-
kele kans hebben gemaakt in de Verenigde Staten. Vanaf hun
dertiende stonden Amerikaans meisjes onder druk om de
schijn op te houden van seksuele ervaring en bedrevenheid.
Onder meisjes was ‘maagd’ een geringschattende kwalificatie.

(…)

blz. 13

     Confused and bored, our electrician, our air-conditioning me-
chanic, and our burglar-alarm repairman sat down in the evening and
watched his favorite TV show (The Simpsons), played his favorite com-
puter game(Tony Hawk’s Pro Skater) with the children, logged on to
the Internet, stayed up until 2 a.m. planning a trip to this fabulous-
sounding resort just outside Bangkok, then “crashed” (went to bed ex-
hausted), and fell asleep faster than it takes to tell it, secure in the
knowledge that the sun would once more shine blessedly upon him in
the morning. It was the year 2000.

     Verward en verveeld namen onze electriciën, onze aircondi-
tioningmonteur en onze inbraakalarminstallateur ’s avonds
plaats voor de televisie en keken naar hun lievelingsprogram-
ma (The Simpsons), speelden met hun kinderen hun lievelings-
spelletje op de computer (Tony Hawk’s Pro Skater), logden in
op internet, bleven tot twee uur ’s nachts een reis uitstippelen
naar dat fantastische hotel net buiten Bangkok, ‘crashten’ ver-
volgens (kropen doodmoe onder de wol) en vielen prompt in
slaap, in de wetenschap dat de zon de volgende ochtend weer
stralend op hen zou neerschijnen. Het was het jaar 2000.